Sözel Mantık Soru Çözme Taktikleri Nelerdir?

ALES DGS KPSS Sözel Mantık Soru Çözme Taktikleri

Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Başkanlığı tarafından her yıl ülkemizde çeşitli sınavlar düzenlenmektedir. Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES) ile öğrenciler lisansüstü eğitme geçme ve yurt dışında eğitim alma fırsatı buluyor. Dikey Geçiş Sınavı (DGS) ile ön lisans diplomalarını lisansa tamamlaya biliyor. Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) ile ise kamu kurum ve kuruluşlarında memur olarak görev alabilme şansını yakalıyor. Tüm bu sınavların ortak özelliği ise Türkçe dersinden sorulan sözel mantık sorularıdır. Pek çok aday bu tür soruları hangi taktikle çözeceğini bilemiyor ve boş bırakma yoluna gidiyor.

ÖSYM daha önceki yıllarda adaylara sözel mantık soruları sormazken artık ALES ’te sorduğu mantık ve muhakeme sorularını DGS ve KPSS ’de de sormaya başladı. Birçok aday bu sorulara alışkın olmadığı için soruları çözmekte zorlanıyor. Peki sözel mantık sorularını çözmek için hangi taktikleri kullanmalıyız? Öncelikle şunu belirtmekte fayda var: Yukarıda sıralamış olduğumuz tüm sınavlarda adaylar sıralama yarışı içerisindeler sizler de bu yarışta olduğunuza göre bir adım önde olmak isteyeceksinizdir. Bunun için yazıyı okumaya devam edelim.

Sözel mantık sorularında yerler, cisimler, kişiler, durumlar veya olaylar ile ilgili verilen kurmaca metinin anlaşılarak çözümü yolunda mantıkla yaklaşabilme yeteneği denetlenmektedir. Bu kategoride hazırlanmış soruları çözerken maalesef ki bir formül bulunmamaktadır. Size verilen soruda öncüllerde belirtilenler haricinde verilmeyen bilginin olasılığını da yine sizin bulmanız istenmektedir. Sözel mantık ve muhakeme gücünü ölçmeye yönelik sorular çeşitlilik göstermekle birlikte bunları çözmeye yönelik taktikler de farklılık göstermektedir. Bunlar: tablo oluşturma, şekil çizme, şema çizme gibi yöntemler çokça kullanılmaktadır. Yöntemlere geçmeden önce soru çözerken dikkat edilmesi geren noktalara dair uyarılarda bulunacağım.

Sözel Mantık Soru Çözme Taktikleri

1) Mantıksal akıl yürütme sorularında her soru birbirinden ayrı ele alınmalı, önceki ya da sonraki sorularla ilişki kurulmamalıdır. Örneğin ilk sorudaki yanıta göre ikinci soruya cevap aranmamalıdır.

2) Soruda verilen ipuçları incelenirken soruya dair tüm ipuçları okunmalıdır. Çözüme yönelik oluşturulacak tabloya öncelikle kesin olan bilgiler yazılmalıdır. Kesin olmayan bilgilerin kendi aralarında yer değiştirebileceği unutulmamalıdır.

3) Mantık sorularında eğer soru köklerinde “kesinlikle doğrudur” ifadeleri kullanılırsa olasılık olarak verilen seçenekler elenir. Hazırlanılan tabloya göre kesin olan seçenek işaretlenir. Her durumda aynı sonucu veren doğrudur.

4)  Eğer soru kökünde “kesinlikle yanlıştır” ifadesi yer alıyorsa olasılık bildiren seçenekler kesinlikle yanlıştır diye değerlendirilmez.

5) Soru çözümüne yönelik hazırlanan tabloda birden fazla durum ortaya çıkabilir. Bu durumda sadece bir tablodan yanıtı bulamaya çalışılmamalı, diğer olasılıklar da ele alınmalıdır. Olasılık-1, olasılık-2 gibi

6) Mantık sorularında “A, B’nin solundadır” ya da “hemen solundadır” gibi ibareler kullanılmaktadır. “Hemen solunda” ifadesi kullanılmışsa araya başka bir kişi giremez. “Solundadır” ifadesine yer verilmişse araya başka kişiler girebilir. Bu ince ayrıntıya dikkat edelim.

7) Bu tür sorularda “Ahmet ve Beyza yan yanadır” veya “peş peşedir” tarzında ifadeler kullanılırsa kimin önce olduğu belli olmadığı için ikisi de başta olabilir. Fakat kesin olarak bilinen bu iki kişi arasında hiç kimsenin olamayacağıdır.

8) Sözel mantık sorularının tarzları genellikle birbirine benzer sorular olduğu için aynı sorunun tekrar tekrar çözülmesi sözel mantık sorularının çözüm hızını artıracaktır. Soruyu tam manasıyla anlayana kadar, tablo oluşturulana kadar uğraşılmalıdır.

9) Soru çözümüne yönelik tablo oluşturulurken soru öncülünde verilen ipuçlarından kesin olan bilgiler tablo üzerinde yazılmalıdır. Örnek vermek gerekirse beşinci raftaki kitabın adı verilmişse, sınıfta okuyan kişilerin sayısı verilmişse bu, tabloda kesin bilgi olarak yazılmalıdır.

Sözel Akıl Yürütme Sorularında Tabloyu Neye Göre Oluşturmalıyım?

a) ZAMANA GÖRE: Soruda zamana yönelik bir ifade varsa “saat, gün, hafta sonu, ay…” tablo; saat, gün, hafta sonu veya aya göre oluşturulur.

Örnek:

 Ayşe, Beyza, Cevdet, Derya, Elif adlı öğrenciler hafta içinde farklı günlerde sınav olacaklardır. Kimin hangi gün sınav olduğuyla ilgili şunlar bilinmektedir.

 >Ayşe ,çarşamba günü sınav olacaktır.

 >Beyza, Cevdet’ten bir gün önce sınav olacaktır.

 >Derya, Elif’ten bir gün önce sınav olacaktır.

Çözüm:

Soru, bizim haftanın farklı günlerinde sınav olan kişileri bulmamız istemektedir. Zamanla dair ibareye yer verildiği için tabloyu zamana göre oluşturmalıyız. İlk olarak hafta içi günlerini tablomuzda yazarız.

• Ayşe’nin çarşamba günü sınav olduğu söylenmiştir. Bu, bize verilen kesin bir bilgi olduğu için çarşamba gününe Ayşe’yi yazarız.
• Beyza’nın, Cevdet’ten bir gün önce sınav olduğu söylendiği için “Beyza + Cevdet” olmalıdır. Bu öğrencileri tabloya baktığımızda ya pazartesi salıya ya da perşembe cumaya yazmamız gerekir.
• Derya’nın, Elif’ten bir gün önce yazılı olduğu söylendiği için “Derya + Elif” olmalıdır. Bu öğrenciler de ya pazartesi salıya ya da perşembe cumaya gelmelidir.
• Beyza-Cevdet ikilisiyle Derya-Elif ikilisi aralarında yer değiştirebilir.

Bu bilgileri tabloya yerleştirelim

b) SIRALAMAYA GÖRE: Sözel mantık soru çeşitlerinden birisi de soruda kimin kaçınca olduğu, hangi sırada bulunduğu, kitapların, eşyaların kaç numaralı rafta yer aldığı soruda yer alıyorsa tablo numaralandırılarak oluşturulur.

Örnek:

Ayşe, Halise ve Cemil’in katıldıkları yarışmanın neticeleri ilgili şunlar bilinmektedir:

> Ayşe, birinci olmamıştır.

> Halise, ikinci olmamıştır.

Çözüm:

Soru yazarı bize bu soruda üç kişi vermiş, bu kişilerin kaçıncı olduklarını bulmamız istemiştir.

> Ayşe birinci olmamışsa 2. ya da 3. olabilir.

>Halise ikinci olmamışsa 1. ya da 3. olabilir.

>Cemil, hakkında bir bilgi ifade edilmediği için Cemil 1., 2., 3. olabilir.

>Burada kesin olarak bileceğimiz Ayşe’nin 1’e, Halise’nin 2’ye yazılmayacağıdır.

Dikkat! Bu tür sorularda hiç kimsenin yeri kesin olarak bilinmemektedir. Bu sebeple tabloyu oluştururken kesin olarak verilen bilgileri ve olasılıkları göz önünde bulundurmalıyız.

c) KİŞİLERE GÖRE: Bu tür sorularda kişilerin aldığı eşyalar, okudukları kitaplar veya dergiler, yedikleri yemekler, içtikleri çorbalar ya da içecekler soruluyorsa tablo kişilere göre oluşturulur.

Örnek:

Ahmet, Berfin, Caner ve Derya adlı kişiler mavi, kırmızı, yeşil ve mor gömlekler giymiştir.

>Ahmet mavi gömlek giymiştir.

> Berfin kırmızı gömlek giymiştir.

Çözüm:

> Bu tarz sorularda ilk olarak kesin olan bilgiler tabloya yerleştirilir. Olasılıklı olanlar ise birbiriyle yer değiştirir.

> Kesin olanlar Ahmet’in mavi gömlek; Berfin’in kırmızı gömlek giydiğidir.

> Caner ve Derya ile ilgili bir bilgi verilmediği için yeşil ve mor gömlekleri değiştirerek giyebilirler.

>Tabloya göre Ahmet ve Berfin’in giydiği gömlekler kesindir. Fakat Caner ve Derya mor ve yeşil gömlekleri kendi aralarında yer değiştirerek giyebilirler.

d) BÖLÜM, MESLEK, BRANŞ, OKUL, DERS… GÖRE: Sözel mantık sorularında eğer ki soruda kimin hangi bölüm, meslek, grup, okul, dersi seçtiği soruluyorsa tablo bölüm, meslek, grup veya derse göre oluşturulur.

ÖRNEK:

Dört çevirmenin çalıştığı bir çeviri bürosunda Almanca, İngilizce, Fransızca ve Yunanca olmak üzere dört yabancı dilden Türkçeye çeviri yapılmaktadır. Bu çevirmenlerle ilgili olarak şunlar bilinmektedir:

>Aynı yabancı dili en fazla iki çevirmen bilmektedir.

>Özgür, biri İngilizce olmak üzere üç yabancı dil bilmektedir.

>Burak yalnızca Yunanca bilmektedir.

>Ceren, Özgür’ün bildiği yabancı dillerden birini ve Yunanca bilmektedir.

>Deniz tek bir yabancı dil bilmektedir.

Çözüm:

Soruda bize dört yabancı dille ilgili yapılan çevirilerden söz edilmiştir.

>Aynı yabancı dilden çeviri yapan en fazla iki kişi var.

>Özgür biri İngilizce olmak üzere üç yabancı dil bilmektedir.

>Burak sadece Yunanca bilmektedir.

>Ceren Yunanca ve Özgür’ün bildiği dillerden birini bilmektedir. Ceren ve Burak Yunanca bildiklerine göre Özgür Yunanca bilemez. Özgür üç dil bildiğine göre, Yunanca dışındaki dillere Özgür’ü yazarız.

>Deniz tek bir dil bilmektedir. Yunanca kapandığı için Deniz’i Almanca, İngilizce ve Fransızca dillerinden birine yazarız.

>Yunanca bölümü kapandığı için Özgür, Almanca, Fransızca ve İngilizce bilmektedir.

>Tabloya göre Ceren ve Deniz İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinden birisini alabilir.

Bu maddeleri tablo üzerinde uygulayalım. Öncelikle kesin olan bilgileri kullanmamız gerekmektedir.

Bu yazının hazırlanmasına kaynaklık eden Hüseyin Arslan Hocamızın Sözel Mantığa giriş adlı kitabıdır. Kendisine bu faydalı eseri için teşekkür ederiz.

Sözel mantık konusunu detaylarıyla ela almaya çalıştık. Sizler de bu sayfada öğrendiklerinize ekleme yapmak veya soru sormak isterseniz. Aşağıdan yorum kısmına yazarak bizlere ulaşabilirsiniz. Herkese başarılar dileriz.